پیشرفت علم از منظر روی بسکار و خطاپذیری شناخت؛ نقدی بر چهار رویکرد
نویسندگان
چکیده مقاله:
مهمترین رویکردها در تبیین پیشرفت علم، عبارتند از: رویکرد معنایی، کارکردی، معرفتی و ادراکی. هر کدام از این رویکردها با توجّه به هدفی که برای علم متصوّر است، پیشرفت را نیز بر همان مبنا تعریف می‌‌کنند. رویکرد معنایی، پیشرفت را مبتنی بر تقرّب به صدق، رویکرد کارکردی مبتنی بر حلّ مسئله، رویکرد معرفتی مبتنی بر انباشت دانش و رویکرد ادراکی نیز پیشرفت را مبتنی بر افزایش فهم، تعریف می‌‌کند. روی بسکار با توصیفی لایه‌‌مند از جهان، «علم» را حرکت به سمتِ لایه‌‌های عمیق‌‌تر دانسته که با هدفِ کشف مکانیزم‌‌های مولّد انجام می‌‌شود. او «پیشرفت» را نیز مبتنی بر همین لایه‌‌مندی و کسبِ دانش نسبت به لایه‌‌های زیرین، تبیین می‌‌کند، امّا از آنجا که به اجتماعی بودنِ علم معتقد است و دانش را محصولی اجتماعی و در معرض تغییر می‌‌داند، به خطاپذیریِ شناختْ اذعان دارد و بر این باور است که حرکت به سمت لایۀ جدید، ضرورتاً به پیشرفت علم نمی‌‌انجامد؛ اگر چه این امکان وجود دارد که با کسبِ دانش نسبت به لایۀ جدید، دانشِ پیشینْ بازبینی و تصحیح شود. در این مقاله، ضمنِ شرح نظریۀ پیشرفت بسکار و تبیینِ امکانی بودنِ آن با توجّه به خطاپذیریِ شناخت، یک هدف اساسی را دنبال می‌‌کنیم. این هدف، در بررسیِ هر چهار رویکرد، به منظور نشان دادنِ عدم توجّه آنان به جنبۀ خطاپذیریِ شناخت و تأثیر آن در تبیین پیشرفت، خلاصه می‌‌شود.
منابع مشابه
انرگیا و انتلخیا: نقدی بر ارسطو از منظر رویکرد منادولوژیک
مقاله‌ی حاضر کوششی است برای ارزیابی و نقادی نظریه‌ی حرکت ارسطویی از منظر رویکرد منادولوژیک - رویکردی که می‌کوشد همه چیز را بدون دخالت معجزه‌آسای غیر، و صرفا با اتکا به درون‌زایی جوهر توضیح دهد. این رویکرد میراثی لایب‌نیتسی است و در این نوشته نیز چیستی آن با رجوع به منادولوژی لایب‌نیتس توضیح داده خواهد شد. اتخاذ رویکرد منادولوژیک در فهم نقادانه‌ی ارسطو موجب پدید آمدن تعبیری متفاوت با تعبیر رایج ...
متن کاملنقدی بر ماهیت «علم اقتصاد» (با رویکرد ارزشی)
دانش و معرفت اقتصادی از نیمه دوم قرن هجدهم، توسط آدام اسمیت به عنوان علمی مستقل سامان یافت. مسئله مهم در دوران پرفراز و نشیب این علم تا امروز آن است که تمامی نظریه‌های علمی اقتصاد، ضمن داشتن ساختار تحلیلی، منسجم و منطقی، انعطاف لازم را نسبت به موضوع‌‌های انسانی و اجتماعی و نیز ابعاد پیچیده رفتاری و ارزشی حفظ کند. بر این اساس مکاتب و اندیشه‌های گوناگونی ظهور یافته‌اند. فیلسوفان و متفکران اجتما...
متن کاملارزیابی کتاب درس‌نامۀ نظریه‌پردازی علمی اقتصاد اسلامی از منظر واقع‌گرایی انتقادی؛ با تأکید بر آراء روی بسکار
فقدان نظریه یکی از چالش های اساسی در حوزهی مطالعات علوم انسانی اسلامی است که برخی کوشیده اند با طرح مباحث فلسفی و روششناختی تمهیداتی برای نظریه پردازی در این حوزه فراهم آورند. کتاب درسنامه نظریه پردازی علمی اقتصاد اسلامی، اثر حسن آقا نظری، که جهت استفاده دانشجویان و پژوهشگران فعال در زمینه اقتصاد اسلامی تدوین شده، کوشیده است روش بهرهگیری توأمان از نظریه های مطرح در حوزهی فلسفهی علم و...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 23 شماره 1
صفحات 131- 148
تاریخ انتشار 2021-05-22
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023